ثواب قرائت قرآندر روایات اهل بیت (علیهم السلام) بر قرائت قرآن تاکید بسیار شده و دارای ثواب فراوان بر آن شمرده‌اند. ۱ - قرائت قرآن در کلام امام باقرحضرت امام محمد باقر (علیه‌السّلام) فرمود: «قرآن را بیاموزید زیرا قرآن در بهترین صورت‌ها که مردم دیده‌اند روز قیامت بیاید و مردم در یکصد و بیست هزار صف هستند، که هشتاد هزار آن صف‌ها از امت محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است و چهل هزار صف از امت‌های دیگر، پس به صورت مردی در برابر صف مسلمانان در آید و آنها به وی نظر کنند و گویند: «معبودی جز خدای بردبار و کریم نیست، همانا این مردی از مسلمانان است که به سیما و صفت، او را بشناسیم جز این که او درباره قرآن کوشاتر از ما بوده و از این رو درخشندگی و زیبایی و روشنی بیشتری به او داده شده که به ما داده نشده و سپس از آنها بگذرد تا در صف شهیدان قرار بگیرد، شهداء به او نظر کنند و گویند: معبودی جز خدای پروردگار مهربان نیست، این مرد از شهیدان است که ما او را به سیما و صفت شناسیم، جز این که او از شهیدان در دریاست و از اینجا به او زیبایی و برتری داده‌اند و به ما نداده‌اند، فرمود: بگذرد تا به صورت شهیدی در برابر صف شهیدان دریا برسد، پس آنان به او نگاه کنند و شگفت آنها بسیار گردد و گویند: این از شهیدان در دریاست که ما او را به علامت و صفت بشناسیم جز این که آن جزیره که این مرد در آن شهید شده هولناک‌تر از جزیره‌ای است که ما در آن گرفتار شدیم. روی این جهت است که به او درخشندگی و زیبایی و روشنی بیشتری از ما داده‌اند، پس از آنان بگذرد تا به صف پیامبران و مرسلین برسد، در صورت یک پیامبر مرسل، پس پیامبران به او نگاه کنند و تعجبشان بیشتر گردد. و گویند: براستی این پیامبر مرسلی است که ما او را به نشانی و وصفش می‌شناسم جز این که به او برتری بسیاری داده شده است. پس همگی پیامبران گرد آیند و خدمت رسول خدا آیند و از او پرسند و گویند: ای محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) این کیست؟! فرماید: آیا او را نمی‌شناسید؟ گویند: ما او را نشناسیم، او از آنهایی است که خدا بر او خشم نکرده است. پس رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید: «این حجت خدا بر مردم است. پس سلام کند و بگذرد تا به صف فرشتگان برسد به صورت فرشته‌ای، پس فرشتگان به او نظر کنند و سخت در شگفت روند و چون برتری او را ببینند بر آنها گران آید و گویند: پروردگار ما، این بنده‌ای از فرشتگان است که او را به نشانی و وصفش بشناسیم جز این که او از نظر مقام و مرتبه نزدیک‌ترین فرشتگان است نزد خدای ـ عزوجل ـ و از این نظر نور و جمالی دارد که ما نداریم. پس بگذرد تا به درگاه رب ـ تبارک و تعالی ـ رسد و پای عرش به سجده افتد، خدای او را ندا کند: ای حجت من در زمین و‌ای سخن راست و گویایم! سر بردار و بخواه تا به تو داده شود و شفاعت کن، تا شفاعتت پذیرفته شود، پس سر بردارد و خدای به او فرماید: بندگان مرا چگونه دیدی؟ عرض کند: بار پروردگارا، برخی از ایشان مرا نگهداری کردند و محفوظ داشتند و چیزی از مرا ضایع نکردند و برخی از ایشان مرا ضایع کردند و حق مرا سبک شمردند و مرا تکذیب کردند، با این که من حجت تو بر تمامی بندگانت بودم. پس خدای ـ تبارک و تعالی ـ فرماید: به عزت و جلال خودم و مکانت والایم سوگند! امروز بهترین ثواب را به تو بدهم و دردناک‌ترین کیفر را به خاطر تو بدهم. قرآن به صورت مردی رنگ پریده و متغیر که اهل محشر او را ببینند درآمده و به مردی از شیعیان که او را می‌شناخته می‌گوید: ای بنده خدا من تو را می‌شناسم پس بدان منم که تو را به شب بیداری کشیدم و در زندگیت تو را به تعب می‌افکندم، درباره من ناهنجار شنیدی و رانده در گفتار شدی، آگاه باش که همانا هر تاجری سود خود را دریافت کند و من امروز پشتیبان و پشت سر تو هستم و گوید: پروردگارا بنده توست و تو به او داناتری که رنجش درباره من بود و مواظب بر من، به خاطر من با دشمنانم دشمنی می‌کرد و دوستی و خشمش درباره من بود. پس خدای ـ عزوجل ـ فرماید: بنده‌ام را وارد بهشتم کنید و از جامه‌های بهشتی به او بپوشانید و تاج بر سرش نهید و چون با او چنین کنند او را به قرآن نشان دهند و گویند: آیا به آن چه درباره دوستت رفتار شده خشنود شدی؟ گوید: بار پروردگارا! من اینان را کم شمرم، خیر را درباره اشاره افزون کن! خداوند فرماید: به عزت و جلال و ارتفاع مقامم سوگند امروز به او و هر که در پایه اوست پنج چیز دهم. آگاه باش! که ایشان جوانانی باشند که پیر نشوند، تندرستانی باشند که بیمار نگردند و توانگرانی باشند که ندار نشوند و خرسندانی باشند که غمگین نشوند و زنده‌هایی باشند که نمی‌میرند.» [۱]
کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ص۳۹۴-۳۹۷، ۴۰۰، ۴۰۱.
۲ - قرائت قرآن در کلام امام صادقامام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «همانا این قرآن کتابی است که در آن جایگاه نور هدایت و چراغ‌های شب تار است. پس شخص تیزبین باید که در آن دقت کند و برای پرتوش نظر خویش را بگشاید، زیرا که اندیشیدن زندگانی دل بینا است، چنانچه آن که جویای روشنی است در تاریکی‌ها به سبب نور راه پیماید.» [۲]
کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ص۳۹۴-۳۹۷، ۴۰۰، ۴۰۱.
امام صادق (علیه‌السّلام) فرموده‌اند: «رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرموده است: همانا اهل قرآن در بلندترین درجات آدمیان است به جز پیامبران و مرسلین، پس حقوق اهل قرآن را اندک و کم مشمارید، زیرا برای ایشان از طرف خدای عزیز و جبار، مقام بلندی است.» [۳]
کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ص۴۰۳-۴۰۶.
امام صادق (علیه‌السّلام) در مورد فضیلت قاری قرآن می‌فرماید: «هر که در حال جوانی قرآن بخواند و با ایمان باشد، قرآن با گوشت و خونش می‌آمیزد و خدای ـ عزوجل ـ او را با فرشتگان پیغام برنده و نیک رفتارش رفیق کند و قرآن برای او در روز قیامت پرده و مانعی از آتش باشد و گوید: بار پروردگارا هر کارگری به مزد کار خویشتن رسیده جز کارگر من، پس گرامی‌ترین عطایای خود را به او برسان. فرمود: پس خدای عزیز و جبار دو جامه از جامه‌های بهشتی به او بپوشاند و بر سرش تاج کرامت نهاده شود، پس به قرآن گرفته شود: آیا ما تو را درباره این شخص خشنود کردیم؟ قرآن گوید: بار پروردگارا من برتر از این درباره او میل داشتم. پس نامه امان از دوزخ را به دست راستش دهند و فرمان جاویدان ماندن در بهشت را در دست چپش گذارند و وارد بهشت شود، پس به او گفته شود: بخوان قرآن را و یک درجه بالا برو، پس به قرآن گویند: آیا خشنود شدی؟ گوید: آری. حضرت فرمود: هر کس قرآن بسیار بخواند و با این که حفظ آن بر او دشوار است آن را به ذهن خویش بسپارد، خدای ـ عزوجل ـ دوبار پاداش آن را به او بدهد.» [۴]
کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ص۴۰۳-۴۰۶.
ابان بن تغلب از امام صادق (علیه‌السّلام) روایت می‌کند که فرمود: «مردم روایات چهار گونه هستند، من عرض کردم: فدایت شوم آنها کیانند؟ فرمود: یکی مردی که ایمان دارد ولی قرآن به او داده نشده و دیگر مردی که قرآن را دارد ولی ایمان ندارد، سوم مردی که هم قرآن را به او داده‌اند و هم ایمان را و چهارم مردی که نه قرآن را داراست و نه ایمان را. عرض کردم: قربانت گردم، برای من حال اینها را بیان و شرح فرمایید، فرمود: اما آنکه ایمان دارد ولی قرآن بدو داده نشده چون میوه است که مزه‌اش شیرین است ولی بو ندارد و اما آن کس که قرآن را داراست ولی ایمان ندارد چون برگ درخت مو است که بویش خوش است ولی مزه تلخ دارد و اما آن کس که هم قرآن را داراست و هم ایمان دارد چون ترنج است که هم خوشبو است و هم خوش مزه ولی آن کس که نه قرآن به او داده شده و نه ایمان، مانند هندوانه ابوجهل است که بو ندارد و مزه‌اش نیز تلخ است.» [۵]
کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ص۴۰۷-۴۰۹.
حضرت امام صادق (علیه‌السّلام) فرمودند: «رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: حاملین قرآن، نمایندگان و سرپرستان اهل بهشتند و مجتهدان جلوداران اهل بهشتند و پیامبران آقایان اهل بهشتند.» [۶]
کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ص۴۰۷-۴۰۹.
یعقوب احمر گوید: «به حضرت صادق (علیه‌السّلام) عرض کردم: قدایت شوم، من قرآن را خواندم ولی از ذهنم رفته است. دعا کنید خداوند آن را به من بیاموزد. گوید: آن حضرت از این مطلب که من خدمتش گفتم ناراحت شد و فرمود: خداوند آن را به تو و ما همگی یاد دهد. گوید: ما نزدیک ده نفر بودیم ـ پس فرمود: سوره‌ای که مردی می‌خواند با اوست تا گاهی که آن را واگذارد، پس روز قیامت در زیباترین صورت نزدش آید و بر او سلام کند. آن مرد گوید: تو کیستی؟ گوید: من فلان سوره‌ام و اگر تو به من متصل بودی و نگاهم داشته بودی تو را در این درجه فرود می‌آوردم، پس بر شما باد به ملازمت قرآن، پس فرمود: برخی از مردم هستند که قرآن می‌خوانند تا گفته شود فلان کس قاری قرآن است و برخی برای آوازه خوانی آن را یاد می‌گیرند که بگویند: فلانی خوش صدا است و برخی قرآن می‌خوانند برای سودجویی و به دست آوردن دنیا و چیزی در آنها نیست و برخی هستند که قرآن می‌خوانند تا از آن در نمازشان و در شب و روزشان منتفع شوند.» [۷]
کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ص۴۱۰-۴۱۳.
امام صادق (علیه‌السّلام) نیز فرمودند: «خانه‌ای که در آن شخص مسلمانی قرآن می‌خواند، اهل آسمان آن خانه را بنگرند چنانچه اهل دنیا ستاره درخشان را در آسمان بنگرند.» نیز فرموده‌اند: حضرت علی (علیه‌السّلام) فرمود: خانه‌ای که در آن قرآن خوانده شود و ذکر خدای ـ عزوجل ـ در آن بشود، برکتش بسیار شود و فرشتگان در آن بیایند و شیاطین از آن دور شوند و برای اهل آسمان می‌درخشند چنانچه ستارگان برای اهل زمین می‌درخشند و خانه‌ای که در آن قرآن خوانده نشود، و ذکر خدای ـ عزوجل ـ در آن نشود، برکتش کم شود و فرشتگان از آن دور شوند و شیاطین در آن حاضر گردند.» [۸]
کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ص۴۱۴-۴۲۴.
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمودند: «هر که قرآن را از روی آن بخواند از دیدگان خود بهره‌مند شود و سبب سبک شدن عذاب پدر و مادرش گردد اگر چه آنها کافر باشند. هر آینه من خوش دارم در خانه قرآنی باشد که خدای ـ عزوجل ـ به آن سبب شیطان‌ها را از آن خانه دور کند. سه چیز است که به درگاه خدای ـ عزوجل ـ شکایت کند، مسجد ویرانی که اهلش در آن نماز نخوانند و دانشمند و عالمی که میان نادان‌ها و جاهلان باشد و قرآنی که گرد به آن نشسته و کسی آن را نخواند.» ۳ - قرائت قرآن در کلام رسول خدارسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: قرآن راهنمای گمراهی است و بینائی از هر کوری است و سبب گذشت از لغزش هاست و روشنی در هر تاریکی و در پیشامدها پرتویی است و نگاهدارانده از هر هلاکتی است و رحمة‌الله‌علیه جویی در هر گمراهی و بیان کننده هر فتنه و اشتباهی است و انسانی را از دنیا به آخرت رساند و در آن است کمال دین شما، و هیچ کس از قرآن روی گردان نشود جز به سوی دوزخ.» [۱۰]
کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ص۳۹۴-۳۹۷، ۴۰۰، ۴۰۱.
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در فضیلت قرائت قرآن در منزل فرموده‌اند: خانه‌های خود را به تلاوت قرآن روشن کنید و آنها را گورستان نکنید. چنانچه یهود و نصاری کردند، در کلیساها و عبادتگاه‌های خود نماز کنند، ولی خانه‌های خویش را معطل گذارند زیرا که هر گاه در خانه تلاوت قرآن بسیار شد، خیر و برکتش زیاد شود و اهل آن به وسعت رسند و آن خانه برای اهل آسمان درخشندگی دارد چنانچه ستارگان آسمان برای اهل زمین می‌درخشند.» [۱۱]
کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ص۴۱۰-۴۱۳.
از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) منقول است که: «به امت من کمتر از سه چیز داده نشده: زیبایی، آواز خوش و حافظه. از جمله زیباترین زیبایی‌ها موی زیبا و نغمه آواز خوش است. هر چیزی زینتی دارد و زینت قرآن آواز خوش است.» از امام صادق (علیه‌السّلام) نقل شده است که: «رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: مرد عجمی (غیر عرب) از امت من قرآن را عجمی می‌خواند (یعنی مراعات تجوید و محسنات قرائت را نمی‌کند یا اعراب آن را غلط می‌خواند) و فرشتگان آن را به عربی صحیح بالا می‌برند.» [۱۳]
کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ص۴۱۴-۴۲۴.
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «اگر می‌خواهید با خدا سخن بگویید پس قرآن بخوانید.» همچنین آن بزرگوار فرموده‌اند: «قلب‌ها نیز مانند آهن زنگار می‌گیرد. سؤال شد با چه چیزی زنگار را باید زدود؟ فرمود: خواندن قرآن.» رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در پاداش خواندن قرآن مجید، مطالب زیر را مطرح نموده‌اند: «بهترین شما آن کسی است که قرآن را فراگیرد و به دیگران هم بیاموزد. بهترین عبادات، خواندن قرآن است. و شریف‌ترین کسان از امت من کسی است که حامل قرآن باشد و اصحاب شب‌بیداری و قرائت قرآن در نیمه دوم شب. هیچ پدری نیست که فرزند خود را قرآن بیاموزد مگر این که خدای بزرگ روز قیامت، تاج کرامت بر سر پدر و مادر او گذارد و لباس بر آنان بپوشاند. لباسی که در دنیا، مردم مثلش را ندیده باشند. هر کس به قرآن خواندن مشغول و به یاد من باشد، هر چه سؤال کند، بهترین آن چه به سائلین اعطاء می‌شود به او عطا خواهد شد. برای شیطان هیچ چیز شدیدتر از قرائت قرآن نیست که قاری قرآن و ناظر به کلام خدا که از روی قرآن قرائت نماید، شیطان از او فرار می‌نماید.» رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به سلمان سفارشی نمود: «سلمان به خواندن هر آیه از قرآن، خداوند ثواب صد شهید می‌فرمود و به خواندن هر سوره ثواب پیغمبر مرسلی که تبلیغ رسالت کرده باشد و به قاریان قرآن، رحمت خود را نازل و متوجه می‌سازد. فرشتگان ملاء اعلا برای خوانندگان قرآن طلب آمرزش می‌کنند و بهشت، مشتاق لقای آنان است و خدای عالم که قرآن کلام و سخن اوست از قاریان کتاب راضی و خشنود می‌گردد مؤمن وقتی قرآن بخواند، خداوند به او نظر محبت و مودت می‌فرماید و به تعداد هر آیه که بخواند هزار حوریه برای او می‌آفریند و به شماره حروف قرآن، نوری خلق می‌کند که در صراط او را راهنمایی نماید و چون مؤمن قرآن را ختم کند، خداوند ثواب سیصد و سیزده پیغمبر به او عنایت می‌فرماید که هر پیغمبر، احکام الهی را به مردم عصر خود رسانده باشند و این همان محتوای قرآن است. خواننده قرآن مانند کسی است که همه کتب و صحایف الهی را که بر انبیاء نازل شده است خوانده باشد. بهترین اعمال، خواندن قرآن کریم است. خداوند به پاداش هر سوره که قرائت کند یک شهر در بهشت فردوس به او عنایت فرماید و هر شهری از در خضراء سبز رنگ است و در هر مدینه هزار خانه است و در هر خانه هزار حجره است و در هر حجره هزار خانه از نور بنا شده و در هر بیتی صد هزار در ورودی دارد و در هر بابی هزار در رحمت است و بر هر بابی صدهزار دربان است که به دست دربانی هدیه‌ای رنگارنگ است و بر سر هر یک از انان عمامه‌ای از استبرق است که بهتر از دنیا و آنچه در آن است؛ می‌باشد و در هر خانه صدهزار دکان است و هر دکان از عنبر ساخته شده و فاصله هر دکانی به فاصله شرق تا غرب عالم دنیاست و بالای هر دکانی صدهزار سریر نصب شده و در هر سریری صدهزار فراش است و فاصله هر فراشی تا فراش دیگر صدهزار ذراع است و بالای هر فراشی حلقه‌های حورالعین صف دایره‌ای بسته‌اند و به دست هر فرشته و حورالعین هدیه‌ای است و لباس آنان حله‌ای است که ساقهای آنان از آن نمایان است و بر سر آنان تاجی از عنبر مکلل به در و یاقوت است و بر هر تاجی شصت هزار رشته از مشک و غالیه در آن تعبیه شده و در گوش هر یک از آنان، گوشواره‌ها و گردن بندهاست که هزار رشته دارد از طلا و جواهر و در سر هر یک از آنان هزار رنگ جواهر است که هیچ یک شبیه به دیگری نیست و بین هر یک حوریه و بین هر حوریه هزار خادم است که به دست هر خادمی هزار کاسه طلایی از شراب بهشتی و هزار مائده، در هر مائده هزار کاسه غذای ملون و مکیف و هزار ظرف شراب که هیچ یک به دیگری شبیه نیست و هر یک از مواد غذایی و شرابی، لذتی دارد که در هیچ یک دیگر چنان لذتی نیست و در هر یک لقمه و شرعه صد هزار لذت است که ولی خدا در می‌یابد و این همه مخصوص صاحبان و قاریان قرآن است.» ۴ - قرائت قرآن در کلام امام علیحضرت علی (علیه‌السّلام) فرمود: «ظاهر قرآن دلنواز و مسرت خیز و باطنش عمیق است.» و رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در فضیلت قرائت قرآن چنین فرموده است: «قرآن بخوانید، زیرا خواندن آن گناهان را می‌شوید و سدی در برابر آتش می‌گردد و مانع عذاب می‌شود. از خواندن قرآن غفلت نکن، زیرا لب را زنده می‌کند و از گناه، تو را باز می‌دارد. کسی که قرآن می‌خواند در درجات نبوت قرار گرفته غیر از آن که، به او وحی نمی‌شود.» حضرت علی (علیه‌السّلام) در فضل قرآن چنین می‌فرماید: «اگر همه مردم که مابین مشرق و مغرب هستند بمیرند، من از تنهایی هراس نکنم، پس از آن که قرآن با من باشد.» و آن حضرت شیوه‌اش این بود که هرگاه «مالک یوم الدین» را می‌خواند، آن قدر آن را تکرار می‌کرد که نزدیک بود بمیرد. [۲۰]
کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ص۴۰۳-۴۰۶.
۵ - پانویس
۶ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ثواب قرائت قرآن در روایات» رده‌های این صفحه : مقالات اندیشه قم
|